پنج راه برای پرورش نبوغ خلاقیت در دانشآموزان توسط معلمان
آیا نبوغ ذاتی است یا اکتسابی؟
یک مطالعه جذاب اخیر به این سوال دیرینه پرداخته و نشان داده است که انسانها به طور طبیعی خلاق به دنیا میآیند. دانشمندان ناسا آزمایشهای ویژهای طراحی کردند تا توانایی ارائه ایدههای جدید و اصیل را بسنجند. از بین ۱۶۰۰ کودک ۴ تا ۵ سالهای که در این آزمون شرکت کردند، ۹۸ درصد آنها در سطح «نبوغ» در تخیل امتیاز کسب کردند.
با گذر زمان، همین دانشآموزان مجدداً مورد آزمایش قرار گرفتند و امتیازاتشان کاهش یافت. تنها ۲ درصد از بزرگسالان (با میانگین سنی ۳۱ سال) در دسته «نبوغ» قرار گرفتند، که نشاندهنده کاهش خلاقیت با افزایش سن است.
اگرچه ضروری نیست همه افراد «خلاق» باشند، اما زندگی در قرن ۲۱ به طور فزایندهای از ما میخواهد که معلمان و دانشآموزان خلاقیت بیشتری به خرج دهند. بدون این مهارت، معلمان ممکن است شغل خود را به هوش مصنوعی ببازند و دانشآموزان از رسیدن به پتانسیل واقعی خود باز بمانند.
چرا خلاقیت با گذر زمان کاهش مییابد؟
برخی این کاهش را به سیستم آموزشی نسبت میدهند، با این استدلال که در طول سالهای شکلگیری شخصیت، والدین و معلمان دانشآموزان را تشویق میکنند که مسیر امن و مطمئن را در مدرسه، کار و زندگی دنبال کنند. به عبارت دیگر، تجربیات ما در دوران مدرسه و دانشگاه لزوماً برای پرورش «نبوغ خلاقانه» طراحی نشده است.
اگرچه منصفانه نیست که تمام مسئولیت را بر دوش سیستم آموزشی بیندازیم (زیرا کاهش تخیل احتمالاً با مواجهه بیشتر کودکان با دنیای واقعی منطقی به نظر میرسد)، اما چند اقدام وجود دارد که معلمان میتوانند برای مقابله با کاهش حس تخیل در میان دانشآموزان انجام دهند.
چگونه ذهنیت خلاق را در کلاس پرورش دهیم؟
پرورش تواناییهای خلاقانه «نابغهوار» به معنای تقویت بیرویه اعتمادبهنفس دانشآموزان نیست که فکر کنند از دیگران برترند. در عوض، در اینجا پنج راهکار وجود دارد که میتوانید به دانشآموزان کمک کنید تا خلاقیت طبیعی خود را حفظ کرده و حتی افزایش دهند.
۱. محیطی پرسشمحور ایجاد کنید
به دانشآموزان کمک کنید عادت پرسیدن سوالاتی مانند «چرا» را درباره اطلاعات، ایدهها و باورهایی که معمولاً بدیهی فرض میشوند، توسعه دهند.
این سناریو در کلاس بسیار رایج است: دانشآموزی مرتب سوال میپرسد، معلم و همکلاسیها کلافه میشوند، و دانشآموز متوقف میشود. به جای دلسرد کردن او از پرسیدن سوال، این رفتار را تشویق کنید و محیطی باز ایجاد کنید تا دانشآموزان دیگر نیز بدون ترس صحبت کنند.
تشویق این نوع رفتار ممکن است زمان بیشتری از تدریس شما بگیرد، اما حس کنجکاوی کودکانه را در حین یادگیری و رشد دانشآموزانتان تقویت میکند.
۲. تمرین ایدهپردازی بیشتر
زمان مشخصی را برای خلاقیت دانشآموزان اختصاص دهید، مانند «ساعت نبوغ» که گوگل برای کارمندان خود برگزار میکند. خلاقیت عضلهای است که هرچه بیشتر آن را تمرین کنید، قویتر و کارآمدتر میشود.
هرچه ایدههای بیشتری ارائه کنیم، ایدههای اصیلتری تولید میکنیم. هرچه تعداد ایدههایمان بیشتر باشد، احتمال تولید یک اثر موفق بیشتر میشود.
خلاقیت منفعل تنها منبع لحظات «یورکا» نیست. ایدهپردازی فعال به شما کمک میکند ایدههای بهتری ایجاد کنید که احتمالاً روی آنها کار خواهید کرد. ادیسون میگفت: نبوغ ۱ درصد الهام و ۹۹ درصد تلاش است.
برای مثال، شاهکارهای پیکاسو به طور ناگهانی پدید نیامدند. او بیش از ۱۸۰۰ نقاشی، ۱۲۰۰ مجسمه، ۲۸۰۰ سرامیک، ۱۲,۰۰۰ طراحی و همچنین چاپها، فرشها و تابلوهای منسوج تولید کرد. با این حال، تنها تعداد اندکی از آنها به طور گسترده مورد توجه قرار گرفتند.
وقتی صحبت از ایدههاست، کمیت کیفیت را بهبود میبخشد.
۳. تشویق به یادگیری مهارتهای جدید
عالی است که دانشآموزان در یک حوزه خاص مانند علم، ریاضی یا هنر تخصص پیدا کنند. اما برای ایجاد ایدههای جدید و دیدگاه منحصربهفرد، آنها را به یادگیری مهارتها و موضوعات مختلف تشویق کنید. هرچه این زمینهها نامرتبطتر باشند، بهتر است.
برای مثال، دانشمندان آینده بهتر است علاوه بر درسهای علمی، کدنویسی، گیتار، تنیس و نقاشی را نیز یاد بگیرند. یادگیری روشهای مختلف و تمرین مهارتهای جدید نه تنها بخشهای مختلف مغز را درگیر میکند، بلکه الهامبخش ترکیب ایدهها از یک حوزه به حوزه دیگر است.
۴. خلاقیت را در کلاس مدلسازی کنید
در یکی از محبوبترین سخنرانیهای TED با عنوان «چگونه رهبران بزرگ الهامبخش عمل هستند»، سایمون سینک بارها تاکید میکند: «مردم به خاطر آنچه انجام میدهید جذب شما نمیشوند، بلکه به خاطر چرایی انجام آن جذب میشوند.»
برای کمک به دانشآموزان در کشف خلاقیت بیشتر، با نشان دادن مثال پیشقدم شوید و ایدههای اصلی خود را با کلاس به اشتراک بگذارید. نشان دهید که بازخورد گرفتن و همکاری برای شکلگیری ایدهها چه شکلی است.
ایدههای عالی همیشه در نگاه اول منطقی به نظر نمیرسند. حتی «شیرشاه» بارها توسط تهیهکنندگان دیزنی بازنویسی شد تا در نهایت نویسندگان آن را به عنوان داستان «هملت» اما با شیرها بازسازی کردند.
۵. از روش کلاس پازل استفاده کنید
هنگام انجام فعالیتهای کلاسی، به دانشآموزان اجازه دهید بخشی از کار را به تنهایی انجام دهند. انجام کار انفرادی نه تنها از تفکر گروهی جلوگیری میکند، بلکه مشارکت دانشآموزان را تسهیل کرده و به آنها کمک میکند تا ارزش نقاط قوت همکلاسیهای خود را بیشتر درک کنند.
برای مثال، میتوانید یک پروژه گروهی درباره اروپا ترتیب دهید، که هر دانشآموز باید حقایق و داستانهای جالبی درباره کشورهای مختلف ارائه دهد. درباره روش کلاس پازل بیشتر بخوانید.
کلام آخر
به عنوان الگوهایی در سالهای شکلگیری شخصیت افراد، معلمان تاثیر زیادی در تشویق یا سرکوب خلاقیت دارند. این مسئولیت تنها بر دوش سیستم آموزشی نیست، اما به یاد داشته باشید که تقریباً ۱۰۰ درصد دانشآموزان قبل از ورود به مدرسه تواناییهای خلاقانه قوی نشان میدهند.